Joep van Aken, ontwikkelingsmanager bij Technology Base aan het woord

“De transformatie van de militaire vliegbasis Twenthe is één van de grootste gebiedsontwikkelingen van Nederland’’

Nog niet eens zo heel lang geleden was op deze plek de militaire vliegbasis van Twenthe. Een militaire gemeenschap waar zo nu en dan ook een burgervliegtuig de lucht in ging.  In 2003 besloot toenmalig minister Kamp om vliegbasis Twente te sluiten. Vandaag de dag hebben grote delen van die oude vliegbasis nieuwe functie èn nieuwe eigenaren gekregen. Het resterende deel, de helft van de oude vliegbasis met thans de bedrijvencampus Technology Base en Twente Airport is eigendom van de Gemeenschappelijke Regeling Technology Base, een samenwerking van de gemeente Enschede en provincie Overijssel. We spraken met Joep van Aaken, ontwikkelmanager bij Technology Base en vanaf dag één betrokken bij dit project. Niet zo gek dus dat hij er niet over uitgepraat raakt; zijn hele ziel en zaligheid ligt bij dit project, dat merk je aan alles. 

Vliegwiel Twente
De bekendmaking van de sluiting van de militaire vliegbasis was het begin van een lang traject tussen rijk en regio waar uiteindelijk uit voort kwam de Gemeenschappelijke regeling Technology Base. “Als eigenaar van dit gebied, lag er voor GR Technology Base de opdracht om dit te gaan ontwikkelen en daarmee een bijdrage te leveren aan de economische structuurversterking van Twente.” De militaire vliegbasis was een militaire gemeenschap binnen de hekken van het defensieterrein. “Er zat hier veel werkgelegenheid, zowel direct van de militairen die er werkten, als indirect van de faciliterende bedrijven”, vertelt Joep. Twente zocht al jaren naar hoe zij een regio van betekenis kon worden, eerder al nadat er veel verlies in werkgelegenheid ontstond door het verdwijnen van de textielindustrie. “We gingen samen met het rijk, de gemeente en de provincie aan de slag met de vraag; Op welke manier gaan we met het gebied om zodat het passend is bij het landschap én we economische betekenis kunnen geven aan Twente. Dit leidde in 2007 tot het samenwerkingsorgaan ‘Vliegwiel Twente’.” In 2009 is er door de gemeenteraad een structuurvisie vastgesteld. “Deze visie is nog steeds onderliggend voor de ontwikkeling van het gehele gebied”, vertelt Joep. Specifiek voor de locatie Technology Base is de koers in 2015 bijgesteld na een advies van de commissie van Wijzen onder leiding van Bernhard Wientjes, oud-voorzitter van VNO-NCW.

Terrein krijgt nieuwe functie
En dan sta je voor de opgave om een gebied van bijna 500 hectare te ontwikkelen, daarmee een van de grootste gebiedsontwikkelingen van Nederland. “De plek waar de voormalige legeringskampen waren, zo’n 80 ha, is ontwikkeld tot drie woongebieden in het hogere segment. We bedienen hiermee het topje van de Twentse woningmarkt.” Het bedrijfsmatige deel van de vliegbasis, het gebied waar de start en landingsbanen liggen, heeft drie nieuwe functies gekregen; een deel van 130 ha is een prachtig natuurgebied met fiets- en wandelroutes en ruim vijftig hectare is verkocht aan familiebedrijf van Eck, zij exploiteren dit als unieke evenementenlocatie. Het terrein wat in eerste instantie beoogd was als commerciële burger luchthaven, is nu Technology Base; een bedrijvencampus voor technologische bedrijven, met een regionale civiele luchthaven. 

Functionele civiele luchthaven 
Als je dit immens grote terrein oprijdt zie je de vliegtuigen al staan. We vragen ons meteen af; wordt hier dan toch nog steeds of weer gevlogen? “Ja dat klopt, het besluit om niet meer door te gaan met burgervluchten betekent niet dat er niet meer gevlogen wordt. In 2018 zijn er nieuwe bestemmingsplannen vastgesteld   en was ook het Luchthavenbesluit gewijzigd. “We faciliteren nu een kleine regionale civiele luchthaven”, aldus Joep. De vliegbasis wordt nu onder andere ten dienste gesteld aan het bedrijf AELS, zij ontmantelen vliegtuigen die technisch nog wel op orde zijn maar niet meer gebruikt worden. Deze onderdelen worden hergebruikt. Ook is het terrein de afgelopen periode gebruikt als ‘stalling’ voor vliegtuigen, doordat er door de Coronapandemie geen vluchten plaats konden vinden. “Personenvervoer is niet de core business van deze luchthaven”, vertelt Joep. “Al komen er wel geregeld privé- en businessjets van bijvoorbeeld voetbalteams of zakenmensen binnen.” Ook is de luchthaven de thuisbasis van een motor- en zweefvliegclub. 

Van commerciële burgerluchthaven naar bedrijvencampus
Een andere opgave voor de voormalige vliegbasis Twenthe, vanuit de commissie van Wijzen, is het bedienen van bedrijven in hun huisvesting. “Dit doen we met Technology Base door bestaand vastgoed te herontwikkelen en aan te bieden als verhuurbaar vastgoed. Daarnaast bieden we bedrijfskavels aan voor bedrijven die nieuw willen bouwen. We voeren zelf geen bedrijvigheid maar faciliteren bedrijvigheid.” Met de overname van deze locatie door het rijk kwam er ruim 25.000 m² bestaand vastgoed vrij, bestaande uit grote hangars en shelters. “Zo’n shelter was feitelijk een stallingsgarage voor een F16. Je kunt je dus voorstellen dat dit een groot vloeroppervlakte beslaat, zo’n 450 m². Een prachtige uitdaging om dit te herontwikkelen, van een kaal betonnen dak met wanden naar een eigentijdse bedrijfs- en kantoorruimte.” Er wordt veel aandacht besteed aan de klimaatbeheersing, want het moet natuurlijk wel duurzaam zijn. Er wordt gewerkt met luchtwarmtepompen ondersteund met zonnepanelen op het dak. Ook ligt het accent op hergebruik van materialen. “We merken dat het een zeer gewild product is; een nieuw bedrijfsgebouw in de oude schil van een shelter. Een alternatief wat we bieden is zelf bouwen want de bestaande shelter heeft één maat dus dit moet natuurlijk wel net passen.” Het komende jaar worden nog vier shelters verbouwd, waarvan er twee faciliterende ondersteuning bieden aan Technology Base als ontvangstruimte en horeca bestemming. 

Innovatie en doorontwikkeling 
De primaire opgave van Technology Base ligt bij het tot ontwikkeling brengen van dit gebied. “Daarnaast is het van belang dat we de activiteiten en faciliteiten die we hier hebben inzetten voor doorontwikkeling en innoveren van producten.” Er is bijvoorbeeld recent een overeenkomst gesloten met Cogas, zij maken gebruik van onze faciliteiten om testen met toepassingen van waterstof uit te voeren, deze plek is daar natuurlijk uitermate geschikt voor. Ook niet onbelangrijk is het gemeenschappelijke belang hierin. 
Een ander voorbeeld is de Twente Safety campus, deze bundel van brandweercorpsen uit de Veiligheidsregio gebruikt de vliegbasis als plek om te testen maar ook mensen op te leiden. En steeds meer om nieuwe materialen te testen op veiligheid. Een mooi voorbeeld is hun samenwerking met DNV voor de aanstaande realisatie van het Battery Safety Lab.
Ook worden de oude start en landingsbanen gefaciliteerd aan Solar teams om testen te doen met Solarwagens. “In dit spel van technische bedrijvigheid en innovaties ontstaat de link naar kennisinstellingen zoals Saxion Hogescholen, ROC en Universiteit Twente vanzelf. Niet alleen via ons als projectorganisatie maar ook via bedrijven die hier gevestigd zitten”, vertelt Joep.  

Het eerste vliegwiel aan het draaien 
“Ik ben trots op wat we al voor elkaar gebokst hebben in de afgelopen 10 jaar. Helemaal als je bedenkt dat er eerst lang discussie gevoerd is over wat er met het gebied ging gebeuren. We moesten door veel procedures, wet- en regelgeving.” Zorgen dat je bestemmingsplannen op tijd realiseert maar vooral ook kijken waar zitten de potentiële gebruikers en hoe zet je kwaliteiten van gebied in. De woonontwikkeling begon in de crisis. “Het was toen echt een zoektocht naar waar zitten de kansen in de markt en waar liggen de kwaliteiten van het project. Dit is nu in de huidige markt heel anders natuurlijk”, aldus Joep.

Joep vertelt dat het een uitdaging was het vliegwiel aan het draaien te krijgen. “Het is ontzettend belangrijk om de eerste partijen te vinden die gaan investeren en die zich hier willen gaan vestigen. 
Daarom is het ook zo waardevol dat eerste 10 bedrijven nu hier op Technologybase zitten.  Dit hebben we toch maar mooi gerealiseerd. We zijn er nog niet maar het begin is er.” 
Na een snelle inschatting concludeert Joep dat ze hiermee zo’n 400 à 500 miljoen euro aan bouwkundige investeringen uitlokken. “Dit is een niet gering investeringsvolume wat je losmaakt. En dan hebben we het nog niet eens over de hoeveelheid werkgelegenheid wat deze ontwikkeling oplevert.”